Joseba Egino: “ Kalifikazio agentziek fidagarritasun guztia galdu dute”
Maria GARDE
Kalifikazio agentziek egun eman dute arrakastarako saltoa naiz eta 1900. urtera aldera jaio ziren. Honen arrazoi nagusia 2008an hasitako krisi ekonomikoa izan da. Krisian eta krisia aurretik paper garrantzitsua jokatu dute agentziek, bere ardura bonoak, hipotekak, enpresak … kafilikatzea den heinean ezin izan dute krisia aurreikusi. Nola izan daiteke munduko hiru agentzia nagusiek (Moody’s, Standard & Poor’s eta Fitch) milaka eta milaka aktibo, bono eta inbertsio desberdin aztertuta arriskua ez ikustea?
Aditu askoren iritziz hauek izan dira krisiaren ez zuzeneko eragile nagusietakoak, haien ekintza merkatuan faktore askoren menpean dagoelarik fidagarriak ziruditen entitateek porrot egin dute. Joseba Eginoren uztez, LABen lanean diharduen sozio-ekonomiako arduraduna, agentziek krisi arriskua ezkutatu zuten interes propioak defendatzeko.
Egunero entzuten ditugu Moody’s-en, Standard & Poor’s-en edo Fitch-en izenak, baina zer da kalifikazio agentzia bat? Zein da haien betekizuna? Ze paper jokatu dute mundu finantzieroan?
Zer dira?
Kalifikazio agentziak entitate independenteak dira, hauek enpresak, estatuak, bakuek eskainiko bonoak, hipotekak, aktiboak … baloratzen dituzte, eta kalifikazio bat ematen diete bere egoera finantzieroaren arabera. Beraz, kalifikazio agentzia baten funtzioa nagusia aktibo finantzieroak emititzen dituzten enpresen orainaldiko eta etorkizuneko kaudimena baloratzea da, horrela inbertitzaileei eskaintzen die nolabaiteko garantia bat, kalifikazioaren bitartez agentziak baloratuko du enpresa kapazitatea izango duen ala ez interesen, bonoen, kupoien … ordainketak egiteko.
Hamarkada luzeetan zehar balorazio hauek legitimoak izan dira merkatuan, ematen ziren inbertsioen gaineko arriskua neurtzeko erabiltzen direlako. Eginoren iritziz inbertitzaileak garrantzi handia ematen diete kalifikazioei, “Normalean inbertsio erabakiak hartzeko bi parametro baloratzen dira, arriskua eta errentagarritasuna, ustez kalifikazio agentziek honen gaineko informazioa emango digute, hau da, inbertsioa baloratzeko orduan, 2 inbertsio posible baditugu errendimendu berdinarekin arrisku gutxiago daukana hautatuko dugu”. Horregatik agentzien kalifikazioak dira hain garrantzitsuak, inbertitzaileek normalean hauetaz fidatzen direlako, beraz agentziek esandakoaren arabera jokatzen duten. Gainera, enpresa pribatu hauek influentzia handia daukate munduan eta ekonomia heurek emandako kalifikazioen inguruan mugitu izan dela adierazi digu Joseba Eginok.
Agentziek kalifikazioa emateko rating kalifikazio eskala erabiltzen dute. Lehen aipatutako agentzia nagusiek letra bidezko sistema erabiltzen dute, AAA kalifikazio nagusia izango litzateke, C Moody´s-en kasuan balore txikiena izango litzateke, aldiz, Standard & Pooors eta Fitch en kasuan kalifikazioa txikiena D letra izango litzateke.
Ebaluazio prozesua:
Kalifikazio agentziek puntuazio bat jarri beharreko errealitate konplexua gainditu behar dute, zaila baita kalifikazio rating batekin mota askotako enpresa, banketxe, estatu … kalifikatzea. Enpresen kasuan kontuan hartu behar dira, sektorea, enpresaren dinamika eta identitate propioak, momentuko ekonomiaren egoera … Beraz agentziek metodologia bat ezartzen dute entitate guztiak kalifikatzeko, horrek prozesua konplexua izatea dakar.
Enpresa baten azterketa prozesua hasi egiten da enpresa beraren eskakizunagatik, hau da, enpresa kalifikazio agentziari eskatzen dionean ratign-aren garapena. Nahiz eta prozesua oso luzea izan daitekeen, normalean 4-7 aste bitartean garatzen da. Azterketan enpresaren zuzendaritza ekipoa parte hartuko du era aktibo batean.
Era orokor batena definitzen badugu, 3 linea desberdin baldintzatzen dituzte agentzia guztien balorazioa: kudeaketa eta zuzendaritzaren kalitatea, enpresaren egoera sektorean, merkatuan nola kokatua dagoen eta estrategia finantzieroa.
Estrategia korporatiboari dagokionez, zuzendaritza ekipoarekin elkarrizketa bidez aztertuko du agentziak. Baloratua izango da ze nolako estrategia jarraitzen duen enpresa, hau elikatzeko ze neurria hartzen dituzten, eta epe labur eta luzean estrategiarekiko markatzen dituzten garapen pausuak. Adibide gisa oso baloratua da enpresaren sendotasuna, hedapen egitasmoak … Marko tenporala garrantzizkoa eta zabala da, iraganetik etorkizunera zuzendua dago, hau da, enpresaren hasieratik hartutako norabide, erabakiak, egon edo ez den egon krisialdiak enpresaren barnean …
Enpresa kokatua dagoen sektorearen azterketa klabea da. Aztertu behar da nolakoa den sektorea: heldua, ziklikoa, lehiakorra, gainbeheran dagoen ala ez … Horrek kokatuko du enpresa egoera batean ala bestean merkatuarekiko, hau da, inbertitzaile, lehiakide eta bezeroekiko. Beraz, sektorearen kalitatea erreferentzia izango da rating-a garatzeko. Honekin jarraiki aztertu egingo da nola dagoen kokatuta enpresa sektorearen barnean, hau da, nola dagoen kokatua merkatuan. Honetarako konparatua izango da bere sektoreko gainerako enpresekin, hauei ere faktore berdinak eragiten dietelako. Azkenik, baldintza finantziero historikoak eta etorkizunari begirako aurreikuspenak baloratzen dituzte agentziek: likidezia, kaudimena, zorrak, autonomia finantzieroa, cash flow, hau da, diru fluxuak (sarrerak eta irteerak), estruktura, planteamenduak …
Datu denak aztertuak direnean, rating-eko komitea batu egiten da, eztabaidatu eta kalifikazioa ezarri egiten du. Ondoren publikatua izango da. Prozesua ez da hemen amaitzen, rating-a dinamikoa delako. Hau da, kalifikazioa eman ostean, jarraipenezko etapa jartzen da martxan. Hau aurrera eramateko agentzia eta enpresaren arteko bilera iraunkorrak zehazten dira.
Iritzia VS iruzurra:
Balorazio prozesua ikusita esan dezakegu agentziek azken mendean egindako lana berebizikoa izan dela egun munduan indarrean dagoen sistema finatzieroan. Urteetan enpresek eta banketxeek agentziek emandako kalifikazioz baliatuta egin dute bere bidea. Bide horrek gaur egungo krisi sakonera eraman gaituela ikusita, egindako akatsak mahai-gaineratzeko ordua heldu dela adierazi du Eginok.
2000-2007 urteen bitartean munduan bizitako oparotasun ekonomikoan enpresa erraldoi, banketxe indartsuenak … kalifikazio positiboengatik ordaindu egiten zuten. Kalifikazio agentziak entitate pribatuak diren heinean etekina ateratze bidean, AAA kalifikazio altuenak ematen zituzten arrisku handiko inbertsioetan, hipotekatan … Estatu Batuetan ateratako “subprime” hipotekak dira horren adibide garbiena. Nola izan daiteke kalifikazio altuena eduki zituzten “subprime” hipotekak porrot egitea. Joseba Eginoren esanetan, “Inori ez zaio komeni kalifikazio baxu bat, beraz, momentuko xantaia handia izan zen, hau da, edo ematen didazu kalifikazio on bat edo ez dizut ordainduko eta halakoak ematen ziren finantza goi esferetan”. Naiz eta frogatuta dagoen agentzien iruzurra, hauek aterabide erraza bilatu diote epaitegietan, kalifikazioa “gure iritzia” dela esanez, eta horietaz fidatzea ala ez besteen errua izan dela.
Agentziek fidagarritasun guztia galdu dutela dio Eginok, kalifikazio baten arabera mugitzen den merkatu batean oso erraza bilakatzen da manipulazioa, “Zuk estatu baten zorra B, C edo D (ordaindutakoa ez itzultzeko arrisku oso altua) batekin kalifikatzen baduzu inork ez du zor hori erosiko, beraz agentziek emandako kalifikazioak berebiziko garrantzia dute, egun Europa osoko egoera finantzieroa baldintzatu dezaketelako.” Naiz eta fidagarritasun guztia galdu, agentziek boteretsuak izaten jarraitzen dute, egunero baldintzatzen dutelarik merkatua. Horren harira eta egun euroak bizi duen krisiaren ondorioz europar buruzagi desberdinen ahotsak, Angela Merkel alemaniar-ararena esate baterako, Europarentzat agentzia propioa baten beharra adierazi dute. Izan ere 3 agentzia nagusiak (Moody’s, Standard & Poor’s eta Fitch) Estatu Batuarrak dira, beraz haien interesak defendatzen dituzte soilik.
No hay comentarios:
Publicar un comentario